Παιδικό βιβλίο: τελεία ή ερωτηματικό;
Μια πραγματική συζήτηση με τελείες και ερωτηματικά:
Την Τρίτη 16 Απριλίου 2019 συναντηθήκαμε στο φιλόξενο χώρο του escape room Mastermind για την πρώτη παρατηρητική συζήτηση του Bookbook. Σε ένα «δωμάτιο διαφυγής» κάναμε το πρώτο βήμα για να αποδράσουμε από ένα τοπίο στο παιδικό βιβλίο που μας γεμίζει ερωτηματικά με τις πολλές τελείες του και τα θαυμαστικά του.
Σκοπός των συναντήσεων που προτείνει το bookbook είναι καταρχήν η παρατήρηση. Η παρατήρηση που σε αναγκάζει να τραβηχτείς έξω από το «κέντρο των εξελίξεων», να αφιερώσεις χρόνο για να μπορέσεις να καταλάβεις καλύτερα, να συλλέξεις στιγμιότυπα, να κάνεις συνδέσεις μεταξύ πραγμάτων ή καταστάσεων που μοιάζουν άσχετα μεταξύ τους, να εντοπίσεις, στο τέλος της διαδρομής, μοτίβα και τάσεις.
Η δική μας παρατήρηση αφορά το τοπίο του παιδικού βιβλίου. Από τη συγγραφή ως την ανάγνωση. Από τις ιστορίες χωρίς λόγια μέχρι τα βιβλία γνώσεων. Κάθε συζήτηση εστιάζει σ' αυτό το τοπίο μέσα από ένα διαφορετικό φακό κάθε φορά. Πρόκειται για συζητήσεις που συμβαίνουν στον πραγματικό κόσμο και δεν εξαντλούνται μέσα στον ψηφιακό κόσμο των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Δεν θέλουμε να απευθυνθούμε αποκλειστικά στους κατοίκους αυτού του ψηφιακού τοπίου. Δυνητικά θα θέλαμε να κεντρίσουμε την περιέργεια ανθρώπων από άλλες «χώρες», άλλα «τοπία», αναδεικνύοντας ενδιαφέρουσες περιοχές, χαρούμενα ξέφωτα, άγρια δάση, κρυφούς κατοίκους.
Ο φακός μέσα από τον οποίο παρατηρήσαμε τα παιδικά βιβλία στην πρώτη μας συζήτηση ήταν τα σημεία στίξης. Από την άνω τελεία, που εξαφανίζεται από τα πληκτρολόγια μας, μέχρι την έκρηξη των θαυμαστικών. Θαυμαστικών στη συγγραφή, θαυμαστικών στην κριτική και στα βραβεία και ακολουθούν τα θαυμαστικά των παιδιών που αμήχανα ακολουθούν τις επιλογές των ενηλίκων. Το τοπίο του παιδικού βιβλίου έχει γίνει πια μια Χώρα των Θαυμαστικών.
Christoph Niemann, Words, Greenwillow Books
Δίπλα σ' αυτή τη χώρα των θαυμαστικών υπάρχει η χώρα των ερωτηματικών. Των ερωτηματικών που προκύπτουν μέσα από τη συνεχή, επίμονη και μοναχική παρατήρηση: ποια είναι αυτά τα παιδιά για τα οποία γράφονται όλα αυτά τα βιβλία; Ενδιαφέρονται τα πραγματικά παιδιά γι' αυτά τα βιβλία τα οποία τους προτείνουμε; Πώς γράφονται κείμενα που θέτουν ερωτήσεις χωρίς να εκμαιεύουν απαντήσεις; Είναι όλα τα παιδικά βιβλία κατάλληλα για να μπαίνουν στις τάξεις, να αποτελούν αντικείμενο δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων; Με ποιο τρόπο μυούνται τα παιδιά στην απόλαυση της ανάγνωσης; Πόσο μακριά από εμάς συμβαίνουν όλα όσα, όλοι μας, που ζούμε σ' αυτό το τοπίο, χαρακτηρίζουμε ως προβληματικά; Πολλές ερωτήσεις.
Στην πρώτη μας συνάντηση συμφωνήσαμε να παρατηρούμε και να συζητούμε όλοι μαζί, να σκεφτόμαστε τα ερωτηματικά, που θέτει η παρατήρηση, μόνοι μας, να καταλήγουμε σε συμπεράσματα και στην επόμενη συνάντηση η συζήτηση να προχωράει ένα βήμα πιο μακριά. Με την προσδοκία ενός τοπίου πιο συναρπαστικού, όπου τα κείμενα ξαναβρίσκουν την ευφυΐα τους, ακολουθούν τους πειραματισμούς και την εξέλιξη των εικόνων, ένα παιδί κουβαλάει στην τσάντα του το βιβλίο που διαβάζει γιατί δεν μπορεί να το αποχωριστεί, ένας εκπαιδευτικός ή ένας υπεύθυνος βιβλιοθήκης μιλάει για βιβλία, προτείνει, φέρνει στο μυαλό του τα πρόσωπα των παιδιών, που έγιναν αναγνώστες γιατί κάποια στιγμή τους έδωσε το κατάλληλο βιβλίο που αναζητούσαν.
Τα σημεία στίξης ήταν μια αρχή. Στους τίτλους των βιβλίων τα αποσιωπητικά υπόσχονται πολλές διαφορετικές δυνατότητες στις σελίδες που ακολουθούν. Στην παρατηρητική συζήτηση της 16ης Απριλίου δεν βάζουμε τελεία...
