Ο Ιούλιος Βερν και τα ταξίδια του στην επιστήμη

«...Έζησα την εποχή των σπίρτων φωσφόρου, των ψεύτικων γιακάδων, των μανικετιών, του επιστολόχαρτου, των γραμματοσήμων, των φαρδιών παντελονιών, του παλτού, του καπέλου κλακ, του μποτινιού, του μετρικού συστήματος, των ατμόπλοιων του Λίγηρα, των λεωφορείων, των σιδηροδρόμων, των τραμ, του γκαζιού, του ηλεκτρικού, του τηλέγραφου, του τηλεφώνου, του φωνογράφου! Ανήκω στη γενιά που οριοθετείται από δυο ιδιοφυΐες, τον Στήβενσον και τον Έντισον! Και τώρα παρίσταμαι σ’ αυτές τις εκπληκτικές ανακαλύψεις, στις οποίες το προβάδισμα έχει η Αμερική με τα κινητά κτίριά της, τις φρυγανιέρες της, τα κυλιόμενα πεζοδρόμιά της...»

Ιουλίου Βερν, Τα παιδικά μου χρόνια, Περίπλους

Ο Ιούλιος Βερν γράφει τα μυθιστορήματά του σε μια εποχή που οι άνθρωποι διψούσαν για νέες εφευρέσεις και ιδίως για εντυπωσιακές εφευρέσεις. Μεταξύ 1875 και 1880 γεννήθηκαν επαναστατικές εξελίξεις στην τεχνολογία: οι στρόβιλοι και οι μηχανές εσωτερικής καύσης, το τηλέφωνο, το γραμμόφωνο, το αυτοκίνητο που τέθηκε σε εφαρμογή τη δεκαετία του 1880, ο κινηματογράφος, η αεροναυτική (το 1903 οι αδελφοί Ράιτ κάνουν την πρώτη τους πτήση με αεροπλάνο), και η ασύρματη τηλεγραφία. Στις αρχές του 20ου αιώνα η εικόνα που έχουν οι άνθρωποι για τον κόσμο θα αλλάξει δραματικά σ’ όλους του τομείς: Ο Αινστάιν διατυπώνει τη θεωρία της σχετικότητας, ο Φρόυντ τη θεωρία του υποσυνείδητου και των ονείρων και ο Πικάσο ζωγραφίζει τους πρώτους πινακές του.
Αυτές τις εντυπωσιακές εξελίξεις ενσωματώνει μέσα στις περιπετειώδεις ιστορίες του, όχι απλώς ως αναφορές αλλά ως συστατικό της δομής τους εγκαινιάζοντας ένα νέο λογοτεχνικό είδος: τις ιστορίες επιστημονικής φαντασίας.
Κάτω από το γενικό τίτλο Εκπληκτικά Ταξίδια εκφράζει με τα θέματα του το πέρασμα της εκπαίδευσης από τους όχι καλά εκπαιδευμένους, φτωχούς δασκάλους που στήριζαν τη διδασκαλία τους περισσότερο στην κατήχηση απ’ ότι στη γραφή και στην ανάγνωση, στη μαζική και ουσιαστική εκπαίδευση των παιδιών που είναι απαραίτητη για την όλο και μεγαλύτερη πρόοδο της κοινωνίας.
Περιγράφει τις εξερευνήσεις που μετά το 1848 θα δώσουν χρώμα και υπόσταση στις μεγάλες εκτάσεις των διαφόρων ηπείρων που έμεναν λευκές στους καλύτερους ευρωπαϊκούς χάρτες καθώς στα χρόνια που ακολουθούν διάφορα ανεξερεύνητα τμήματα της υδρογείου ενοποιούνται με τον υπόλοιπο κόσμο κάνοντας τη γνώση των Ευρωπαίων για τον κόσμο ευρύτερη από κάθε άλλη φορά. Στις ιστορίες του μπορεί κανείς να ακούσει τις μεγαλύτερες και ισχυρότερες μηχανές του 19ου αιώνα, τις ατμομηχανές που έσερναν τις σιδηροδρομικές άμαξες και τα βαγόνια στους μακρούς συρμούς. Αντιπροσώπευαν την πιο συνταρακτική καινοτομία που ούτε στο όνειρό τους δεν την είχαν φανταστεί οι άνθρωποι του προηγούμενου αιώνα.
Απέραντα δίκτυα γυαλιστερών σιδηροδρομικών γραμμών, που έτρεχαν παράλληλα με ποταμούς, περνούσαν από γέφυρες και υδραγωγεία, μέσα από ορύγματα και σήραγγες, που σκαρφάλωναν στα ορεινά περάσματα ακόμη και των υψηλότερων κορυφών των Άλπεων, έφταναν στην καρδιά των μεγάλων πόλεων σε εξίσου θριαμβευτικούς και γιγαντιαίους σταθμούς.
Ακούγονται τέλος οι «στρόφαλοι στροφάλων» των υπερωκεάνιων που γράφουν στους ωκεανούς ιστορίες ρομαντισμού, κομψότητας αλλά και θεαματικών ναυαγίων. «Ατμοπλοΐα, ο μόνος τρόπος για να ταξιδεύεις», αυτό ήταν το σύνθημα τη χρυσή εποχή των υπερωκεάνιων. Για τους πλούσιους ήταν μια πρόκληση για περιπέτεια, πολυτέλεια και απόδραση ενώ για τους χιλιάδες φτωχούς μετανάστες μια πρόσκληση για μια καινούργια ζωή σε καινούργιους κόσμους.
Από το μεγάλο σε όγκο έργο του Ιουλίου Βερν επιλέξαμε εκείνα τα μυθιστορήματα που εκφράζουν την απόλυτη πίστη των ανθρώπων της εποχής του στους φυσικούς νόμους, στο πείραμα, στην τεχνολογία, στις ικανότητες και την ευφυΐα αλλά και στην εκλαΐκευση της επιστήμης έτσι ώστε η δύναμή της να επηρεάσει περισσότερους ανθρώπους, να αλλάξει τη ζωή τους και να οδηγήσει σε αέναη πρόοδο.

Ο Ιούλιος Βερν έζησε σε μια αισιόδοξη εποχή! Ας κρατήσουμε απ’ τις ιστορίες του την ανάγκη του να γοητεύσει τους αναγνώστες του, να τους χαρίσει μέσα από την απόλαυση της ανάγνωσης τη χαρά της ανακάλυψης της γνώσης.