στερεότυπα και προκαταλήψεις
Aπό πολύ μικρή ηλικία τα παιδιά συνειδητοποιούν ότι το χρώμα του δέρματος, η γλώσσα, το φύλο ή οι διαφορές στη σωματική διάπλαση ή τις ικανότητες συνδέονται με προνόμια και δύναμη. Τα παιδιά μαθαίνουν παρατηρώντας τις διαφορές και τις ομοιότητες ανάμεσα στους ανθρώπους και προσλαμβάνοντας τόσο τα φανερά όσο και τα κρυφά μηνύματα σχετικά με αυτές τις διαφορές. Ο ρατσισμός, ο σεξισμός και οι προκαταλήψεις απέναντι σε άτομα με διαφορετικές σωματικές ικανότητες επιδρούν σε βάθος στην αίσθηση του εαυτού και των άλλων που αναπτύσσουν τα παιδιά.
Όλα τα παιδιά πληγώνονται. Από τη μια μεριά, έχουμε τα παιδιά που πρέπει να αγωνιστούν ενάντια στις προκαταλήψεις που δηλώνουν ότι κάποιος είναι κατώτερος άνθρωπος εξαιτίας του φύλου, της φυλής, της εθνότητας ή της σωματικής ιδιαιτερότητας, με αποτέλεσμα να τους απορροφά υπέρμετρα την ενέργειά τους και να υπονομεύεται η ολοκληρωμένη ανάπτυξή τους. Από την άλλη μεριά, έχουμε τα παιδιά που, καθώς αναπτύσσονται, μαθαίνουν να πιστεύουν ότι είναι ανώτερα επειδή είναι λευκά ή αρσενικά ή σωματικώς ικανά, με αποτέλεσμα να παραμορφώνεται η πραγματικότητα και να ατονεί το ανθρώπινο στοιχείο της γι’ αυτά τα παιδιά, ακόμη κι αν ενδεχομένως απολαμβάνουν τα οφέλη των θεσμικών προνομίων.
Louise Derman-Sparks, Καταπολεμώντας τις προκαταλήψεις, Κέντρο Παιδαγωγικής και Καλλιτεχνικής Επιμόρφωσης «Σχεδία»
Τα παιδικά βιβλία μπορούν να γίνουν η αφετηρία για να μιλήσουμε για τις προκαταλήψεις στα παιδιά. Πολλές φορές όμως κρύβουν στερεότυπα στην εικονογράφησή τους, δηλαδή υπεραπλουστευμένες γενικεύσεις, όπως π.χ. η μαμά που πάντα κάνει τις δουλειές του σπιτιού, η μικρή ηρωίδα που παίζει πάντα με τις κούκλες της ή ο έφηβος που η παραβατική συμπεριφορά του προσδιορίζεται από το ντύσιμό του.
Οι παλιότερες γενιές διαβάσαμε πολλά βιβλία με αφρικανούς σκλάβους όπου συχνά οι ιστορίες ήταν γραμμένες από τη μεριά των λευκών –όχι κατ' ανάγκη αρνητικών ηρώων.
Σε πολλά βιβλία τα κορίτσια-ήρωες παρουσιάζονται όμορφα και αδύνατα και τα αγόρια αυτά που κάνουν όλες τις ηρωικές πράξεις.
Πολύ συχνά η χρήση λέξεων κρύβει επίσης προκαταλήψεις και στερεότυπα. Π.χ. λέξεις όπως π.χ. πρωτόγονος, δόλιος, τεμπέλης, οπισθοδρομικός, ανίκανος μπορούν να έχουν προσβλητική χροιά.
Διαλέξαμε κάποια βιβλία που θίγουν και δίνουν όνομα σ’ αυτές τις συμπεριφορές.
Συχνά και εμείς οι ίδιοι είμαστε φορείς τέτοιων προκαταλήψεων και σ’ αυτά τα βιβλία μπορεί να αναγνωρίσουμε κάτι από τη συμπεριφορά μας και τα πρότυπα που προβάλουμε στα παιδιά.
Και όπως λέει κι ο Ευγένιος Τριβιζάς στη Τελευταία Μαύρη Γάτα:
 |
βιβλία για τα στερεότυπα και τις προκαταλήψεις |
Δείτε ακόμη: «Ετικέτες» στους ανθρώπους (Δραστηριότητα για ομάδες παιδιών)
