μπουκίτσες ποίησης

Μια τάξη φιλική στην ποίηση...

Δεν είναι δύσκολο κανείς να καταλάβει ότι το σχολείο δεν αγαπά την ποίηση. Αρκεί να ξεφυλλίσει τα βιβλία και να μετρήσει. Σιωπηλός μάρτυρας ο τρόπος που είναι πλέον δομημένη η ύλη σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα.
Ρητή διδασκαλία γραμματικών φαινομένων σε εξαντλητικό βαθμό, αντικατάσταση της αφήγησης από την πληροφορία, κείμενα δημοσιογραφικά, ποιήματα για παιδιά που μπορεί να παράγει κάθε απόφοιτος δίμηνης εκπαίδευσης σε εργαστήρι δημιουργικής γραφής.
Και εκείνη η «παραγωγή λόγου». Οι λέξεις δεν γράφονται πια, δεν τις βασανίζει κανένας αναζητώντας το νόημά τους. Αλλά «παράγονται» από μαθητές-εργάτες(;), είναι δηλαδή εμπορεύματα(; ) και ολοκληρώνουν το νόημά τους πού ; Η ποίηση δουλεύει αλλιώς.

Για να φέρω σε επαφή τα παιδιά της Δ’ δημοτικού, στην οποία διδάσκω, με την ποίηση χρειαζόμουν ένα ερέθισμα. Και ευτυχώς συναντήθηκα με την (δυστυχώς εξαντλημένη πλεον) έκδοση του ΕΚΕΒΙ, Γιώργος Σεφέρης, Ο θαλασσινός φίλος μας, του 1998.
Η έκδοση δείχνει στα παιδιά ότι κάθε ποίημα κρύβει ένα απλό νόημα. Τόσο απλό όσο και ο τόπος των καλοκαιρινών διακοπών του Γ. Σεφέρη.
Ταυτόχρονα όμως τους μαθαίνει ότι για να φτάσουμε σε αυτό το απλό νόημα θα πρέπει να σπάσουμε τους κώδικες κάποιων άλλων νοημάτων που κρύβονται στους στίχους και έχουν σχέση με την ιστορικότητα της εποχής.
Σταθήκαμε και επεξεργαστήκαμε τη φράση του Σεφέρη «Γιατί τη γλώσσα πρέπει να τη θρέψεις για χρόνια με ό,τι αγάπησες, με ό,τι έχασες, με ό,τι δεν θα ξαναβρεις ποτέ» και κατόπιν το κάθε παιδί όρισε μια δική του απουσία και έγραψε τρεις προτάσεις. Οι δύο πρώτες ήταν υπαινικτικές της απουσίας και μόνο στην τρίτη ονοματίζονταν.
Σε ένα δεύτερο στάδιο θέλησα τα παιδιά να εξοικειωθούν με τις διαφορετικές «ανάσες» της σύγχρονης ποίησης. Έτσι άκουσαν ποιητές να απαγγέλουν ποιήματά τους και διάβασαν ποιήματα με σύγχρονο στίχο.
Προσπαθήσαμε να μεταφέρουμε αυτές τις ανάσες και σε πεζά κείμενα.
Ακολούθησε μια περίοδος που ασχοληθήκαμε με λίμερικς.
Στη συνέχεια το κάθε παιδί έγραψε το δικό του ποίημα. Ακολούθησε η επεξεργασία τους. Ξέροντας ότι το νόημα των ποιημάτων τους ήταν «κλειδωμένο» μέσα τους, ζήτησα από τα παιδιά με τη χρήση του Αντιλεξικού του Θ. Βοσταντζόγλου και του Αντίστροφου Λεξικού της Νέας Ελληνικής της Αναστασιάδη-Συμεωνίδη του Ιδρύματος Τριανταφυλλίδη, να αλλάξουν κάποιες λέξεις στα ποιήματά τους ή και να αλλάξουν τη σειρά των λέξεων χωρίς πάντως να χάνει ο στίχος το νόημά του.
Τέλος κάθε ομάδα (τέσσερα άτομα) έπρεπε να γράψει και να παρουσιάσει το δικό της ποίημα. Από τις διάφορες πηγές που είχα επέλεξα να χρησιμοποιήσουμε τον τροχό των λέξεων. Ο συνδυασμός ενός επιθέτου ενός ουσιαστικού και ενός ρήματος δίνει τον πρώτο στίχο τους ποιήματός τους. Τα παιδιά απλά πρέπει να συνεχίσουν. Τα αποτελέσματα μπορείτε να τα διαβάσετε.

Γιώργος Αντωνίου, δάσκαλος

τυπώστε τις «ρόδες της ποίησης» (PDF)

Διαβάστε ακόμη: James Carter, Τι καλό προσφέρει η ποίηση;

Δείγματα από τα πρώτα ποιήματα των παιδιών