Διάβασμα, σαν παιχνίδι
Λέγομαι Άλκηστη Χρονάκη και είμαι εκπαιδευτικός σε δημόσιο δημοτικό σχολείο, όπου διδάσκω Αγγλικά. Το πραγματικό μου ενδιαφέρον όμως είναι κυρίως προσανατολισμένο προς τη λογοτεχνία και τη φιλαναγνωσία. Γι’ αυτό και οι σπουδές μου (μεταπτυχιακό, διδακτορικό) μετά το πτυχίο είχαν να κάνουν με τη λογοτεχνία, τις λέσχες ανάγνωσης παιδιών προεφηβικής ηλικίας και το ρόλο που μπορεί να παίξει η ανάγνωση στη δημιουργία ταυτότητας.
Τα τελευταία δυο χρόνια όμως, έχω κάπως αποκοπεί από τα περί φιλαναγνωσίας (όχι τελείως) γιατί έγινα μητέρα. Ο μικρός μου (2 περίπου χρονών τώρα) καταναλώνει πολύ από το χρόνο μου και καθώς έχω ελάχιστη έως μηδαμινή βοήθεια, ενώ ταυτόχρονα εργάζομαι, σταμάτησα πολλά από τα πράγματα που θα έκανα αν είχα χρόνο. Ανακάλυψα βέβαια άλλα, και σε σχέση με το βιβλίο για τα οποία ήθελα να μιλήσω, ιδιαίτερα με αφορμή το κείμενο «Αναγνώστες από κούνια».
Όλοι ξέρουν ότι σε ένα μικρό παιδί χρειάζεται να αφιερώσεις πολύ χρόνο. Οι ώρες αυτές όμως διαπίστωσα, κάπως οδυνηρά καθώς δεν ήμουν τόσο προετοιμασμένη, ότι πολλές φορές δεν κυλάνε εύκολα. Και πιθανόν όσο βαριέται ο ενήλικας να βαριέται και το μικρό παιδί. Το συναίσθημα αυτό ήταν ιδιαίτερα έντονο τα κρύα σκοτεινά απογεύματα του χειμώνα, καθώς οι έξοδοι ήταν δύσκολοι και τα μέρη για μια μητέρα και ένα μωρό στην Αθήνα σχεδόν ανύπαρκτα. Έτσι, κατέφυγα στα βιβλιοπωλεία. Τα μεγάλα βιβλιοπωλεία στο κέντρο της πόλης έχουν, τα περισσότερα, παιδικά τμήματα όμορφα διαμορφωμένα. Οι χώροι ήταν σχετικά άδειοι τις πιο πολλές φορές και ήταν εύκολο για μένα και για ένα μωρό, που ακόμα καλά καλά δεν περπατούσε, να εξερευνήσουμε τα χαμηλά ράφια με τα παιδικά βιβλία. Βλέποντας ότι του αρέσουν και για να μη δυσαρεστήσουμε τους ανθρώπους που δουλεύουν εκεί, συχνά αγόραζα και κάποιο βιβλίο. Σε σχέση με τους εργαζόμενους, βέβαια, πρέπει να πω ότι ποτέ κανένας δεν διαμαρτυρήθηκε, δεν μου έκανε παρατήρηση που ένα μωρό τριγύρναγε και πολλές φορές έριχνε και κάτι. Αντίθετα, ήταν όλοι πολύ ευγενικοί και εξυπηρετικοί και δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις εργαζομένων που μας έκαναν και κάποιο δώρο. Έτσι, οι επισκέψεις στα βιβλιοπωλεία μας έγιναν συνήθεια, ενώ τα βιβλία μας κράτησαν και μας κρατούν ακόμα φοβερή παρέα.
Το ωραίο με τα βιβλία είναι ότι για τα μωρά είναι σαν παιχνίδια, ή μάλλον καλύτερα από παιχνίδια, γιατί καθώς μεγαλώνουν—και μεγαλώνουν πολύ γρήγορα—το βιβλίο αποκτά κάθε φορά διαφορετικό νόημα, ενώ ταυτόχρονα παραμένει το ίδιο, οι ίδιες εικόνες, οι ίδιες ιστορίες, πράγμα που έχει ανάγκη το μικρό παιδί.
Καταλήξαμε με τον άντρα μου ότι ήταν αγορές πολύ πιο πετυχημένες από οποιοδήποτε παιχνίδι που συνήθως μετά από λίγη ώρα έμενε παρατημένο, κι αρκετά πιο οικονομικές.
Τώρα που έγινε δύο, ο μικρός μου, οι επιλογές μας για βιβλία είναι πολύ περισσότερες και η βόλτα στο βιβλιοπωλείο έχει καθιερωθεί. Τώρα πια μπορεί να κάθεται πιο ήσυχος και να ξεφυλλίζει βιβλία, αν και είναι πιο δύσκολο να φύγουμε χωρίς να πάρουμε κάτι. Έχει, επίσης, αποκτήσει άποψη και προτιμήσεις για βιβλία ενώ ενθουσιάζεται όταν βλέπει έναν ήρωα που γνωρίζει ή εικόνες από ιστορίες που ξέρει.
Μπορεί οι προτιμήσεις του να μη συμφωνούν με τις δικές μου και πολλές φορές διαφωνούμε, αλλά όπως ένας ενήλικας διαβάζει διάφορα πράγματα, όχι όλα το ίδιο καλά, και διασκεδάζει, έτσι κι ένα παιδί που θα μάθει να αγαπά τα βιβλία, θα φτάσει σίγουρα σε καλά αναγνώσματα.
Σ’ αυτό που θέλω να καταλήξω είναι ότι αν φέρουμε τα μωρά σε επαφή με τα βιβλία θα μάθουν πολύ γρήγορα τη ‘χρησιμότητά’ τους.
Δεν είναι ανάγκη να ακολουθήσουμε κανόνες και ηλικίες, να περιμένουμε να μεγαλώσουν για να τους διαβάσουμε, να τους τα δείξουμε ή να τους πάρουμε μόνο αυτά που λένε ότι είναι κατάλληλα.
Το βιβλίο είναι ένα αντικείμενο που μπορεί να χρησιμοποιηθεί με ποικίλους τρόπους και σε τόσο μικρά παιδιά να πει πολλές ιστορίες και να γίνει πολλά πράγματα, ακόμα και το σκίσιμο του βιβλίου είναι όχι μόνο επιτρεπτό αλλά απαραίτητο καμιά φορά για να εξοικειωθεί με αυτό. Για μια τέτοια περίπτωση, καλό θα ήταν βέβαια να δίνουμε στο μωρό βιβλία που δεν μας πειράζει να χαλάσουν.
Αν αντιμετωπίσουμε το βιβλίο σαν παιχνίδι, σαν κάτι ευχάριστο για το οποίο δεν υπάρχουν αυστηροί κανόνες, αν υπάρχουν βιβλία στο σπίτι μας και στην καθημερινότητά μας, είναι σχεδόν βέβαιο ότι τα παιδιά θα γίνουν αναγνώστες.
Α. Χ.
