παιδικές βιβλιοθήκες

Το 1988...
Πρέπει να ήταν πρωινό Δευτέρας, το 1988, όταν φορτωθήκαμε καμιά 25αριά άνθρωποι σε ένα πούλμαν για να μας μεταφέρει στην Ελευσίνα να παρακολουθήσουμε ένα σεμινάριο για τον τρόπο δουλειάς σε μια παιδική βιβλιοθήκη. Κατεβήκαμε μπροστά σ’ ένα μικρό χαμηλό σπίτι με ένα φοίνικα στο σκιερό κήπο του και μπήκαμε σ’ ένα χώρο όπου η σιωπή και η ηρεμία συνδυάζονταν με τις πολύχρωμες ράχες των βιβλίων και τις καταπληκτικές αφίσες στα εκθετήρια: Η παιδική βιβλιοθήκη της Ελευσίνας που λειτουργούσε ήδη από τη δεκαετία το 1970.

Για δύο βδομάδες ξεφυλλίζαμε πολλά βιβλία, σπάνια, με καταπληκτική εικονογράφηση, με ιδιαίτερες φωτογραφίες. Μας δίνονταν θέματα για τα οποία εμείς έπρεπε να βρούμε βιβλία μέσα στη βιβλιοθήκη, να τα αναπτύξουμε και να εξηγήσουμε γιατί θα τα παρουσιάζαμε με το συγκεκριμένο τρόπο που είχαμε επιλέξει σε ένα παιδικό ακροατήριο.,
Θεσσαλονίκη, Μυρμήγκι, Δάσος, Φεγγάρι... έπρεπε να βρούμε τα βιβλία, να επιλέξουμε φωτογραφίες, εικόνες, λογοτεχνικά κείμενα, να επινοήσουμε παιχνίδια με τις λέξεις και τα κείμενα, να προτείνουμε ζωγράφους, μουσική. Κι όλα αυτά μέσα σε λίγη ώρα όπως κάποιος σκιτσάρει κάτι για να μπορέσει να επανέλθει αργότερα και να το δουλέψει περισσότερο. Η δουλειά ενός υπάλληλου παιδικής βιβλιοθήκης μάθαμε τότε, είναι να μπορεί να προτείνει ποικίλα και διαφορετικών ειδών βιβλία στο παιδί που έρχεται και ζητάει πληροφορίες για ένα συγκεκριμένο θέμα. Γιατί βέβαια μπορούσε να βρει πληροφορίες και στην εγκυκλοπαίδεια, όμως τότε η μαγεία της βιβλιοθήκης με τους τόσους καταπληκτικούς τόμους θα χανόταν, όπως θα χανόταν και η ευκαιρία για έρευνα, για κριτική ανάγνωση διαφορετικών πηγών.

…το 2012
Ξεκινάει, την Τετάρτη 14 Μαρτίου, στη Βέροια, με διοργανωτή τη Μη κερδοσκοπική εταιρεία Future Library και θα διαρκέσει τρεις μέρες, ένα σεμινάριο για 100 υπαλλήλους βιβλιοθηκών από όλη την Ελλάδα με στόχο μέσα από την ομαδική δουλειά, την ανταλλαγή εμπειριών πάνω στον τρόπο της δουλειάς μας και την επικοινωνία μεταξύ μας να οργανωθεί το καλοκαίρι σε όλες τις βιβλιοθήκες που συμμετέχουν μια καλοκαιρινή εκστρατεία ανάγνωσης και δημιουργικότητας για παιδιά. Το θέμα της: Διαδρομές με πυξίδα τη βιβλιοθήκη. Το σεμινάριο έχει οργανωθεί γύρω από δυο μεγάλες ενότητες: την οργανωτική και τη δημιουργική. Αυτός που δουλεύει στη βιβλιοθήκη σήμερα πρέπει να μπορεί να επικοινωνεί τη δουλειά του στην τοπική κοινωνία πρώτα και στον ευρύτερο χώρο κατόπιν. Πρέπει να χαίρεται να διαμεσολαβεί όχι μόνο ανάμεσα στα βιβλία αλλά και σε όλες τις δράσεις που οι σημερινές κοινωνικές συνθήκες προσφέρουν, και στους αναγνώστες. Και τέλος, να ανακαλύπτει καθημερινά για τον εαυτό του τις μικρές εκπλήξεις που του προσφέρει η δουλειά του. Χαίρομαι που συμμετέχω και σ’ αυτό το σεμινάριο, από μια διαφορετική πια θέση.

Μια κλωστή ενώνει τη δεκαετία του '70 με το 2012: Είναι η σύντομη ιστορία των παιδικών βιβλιοθηκών στην Ελλάδα. Οφείλουμε να κρατάμε στο μυαλό μας καθετί που ο καθένας πρόσφερε, να το μνημονεύουμε, να ξεκινάμε την καινούρια πρότασή μας από εκεί που την άφησε ο προηγούμενος. Κάθε προσπάθεια άνθισε κι ύστερα για πολλούς λόγους την αφήσαμε να παρακμάσει, για να έρθει μια καινούρια πρόταση που όμως πάντα βάζει το χαλικάκι στο μονοπάτι που σηματοδότησαν άλλοι με άλλα χαλικάκια πριν από μας. Δεν ξέρω πώς θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ο σιωπηλός τερματισμός της λειτουργίας του Κέντρου Παιδικών και Εφηβικών Βιβλιοθηκών, μια από τις πιο γενναιόδωρες πράξεις παιδείας στη μεταπολιτευτική Ελλάδα.
Θέλω παράλληλα να καλωσορίσω με χαρά τη γενναιόδωρη πράξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος να υποστηρίξει δράσεις τα επόμενα χρόνια που αφορούν την ανάπτυξη των λαϊκών βιβλιοθηκών.
Θέλω λοιπόν επάνω σ’ αυτή την κλωστή του χρόνου να βάλω το Κέντρο Παιδικών και Εφηβικών Βιβλιοθηκών, το δίκτυο Βιβλιοθηκών της Θεσσαλονίκης, το Αετοπούλειο στο Χαλάνδρι, τη δημοτική παιδική βιβλιοθήκη της Αγίας Παρασκευής, τις σχολικές βιβλιοθήκες, όπου αυτές λειτούργησαν, κάθε μικρή ή μεγαλύτερη προσπάθεια κάθε βιβλιοθήκης, καθετί με τις κακοδαιμονίες του αλλά και τις μικρές ηρωικές του πράξεις, τέλος την καταπληκτική εμπειρία του σχεδιασμού της λειτουργίας του παιδικού τμήματος της Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης της Βέροιας Τα μαγικά κουτιά.
Και επειδή άλλοι μεγαλώνουν γρήγορα κι άλλοι αργά, θέλω με παιδική αισιοδοξία να υποστηρίξω πως μόνο μέσα από ομαδική δουλειά, μαθαίνοντας να ακούμε, να μοιραζόμαστε τις εμπειρίες μας, αναδεικνύοντας τις ικανότητες όλων των συνοδοιπόρων μας, οι βιβλιοθήκες μπορούν να παρέμβουν στις τοπικές κοινωνίες, να διαμορφώσουν ένα καινούργιο λεξιλόγιο.
Θαύματα δεν υπάρχουν, μόνο δουλειά με συνέπεια, πείσμα και υπομονή.